PLATON BİR GÜN KOLUNDA BİR ORNİTORENKLE BARA GİRER...

Popüler felsefeyi sevdiğimi biliyorsunuz. Daha önce Simpsonlar, Seinfeld, Harry Potter vs. üzerinden felsefeyi anlatan popüler bir seriden bahsetmiştim. Şimdilerdeyse çok eğlenerek Platon Bir Gün Kolunda Bir Ornitorenkle Bara Girer... kitabını okuyorum. Bu sefer felsefe, fıkralar ve fıkraların mantığı üzerinden anlatılıyor.

Ortaokul mu lise mi hatırlamıyorum, ama felsefe ve mantık dersinde önermelerle karşılaştığımda nasıl hayran kaldığımı hatırlıyorum. Sözün matematiği gibi gelmişti ki yanlış sayılmaz sanırım. Felsefe akımları da önermelerden yola çıkıyor ve meseleleri sorguluyor. İşte bu inciği boncuğu sorgulama halini seviyorum felsefenin...

Kitap Thomas Cathcart ve Daniel Klein imzası taşıyor. Harvard'lı felsefe profesörü bu iki zat. Keyifli ve en sade haliyle felsefe akımlarına bir göz atmak isterseniz, müthiş bir kitap. Özenli tasarımına da bayıldım...

Günün anlam ve önemine uygun olarak Bilimsel Yöntem başlığı altında bir alıntı, kitaba dair fikir verecektir:

{

Bir bilim adamı, karısıyla arabalarına atlamış, taşrada geziye çıkmıştır. Kadın birden, "A, bak," der, "koyunların hepsi kırkılmış." "Hı-hı," der bilim adamı, "bize bakan tarafları öyle."

 İlk bakışta şöyle düşünebiliriz: Kadın sadece sağduyunun bakış açısını ifade ederken, bilim adamı ise duyuların sunduğu kanıtların ötesine geçmeyen daha temkinli, daha bilimsel bir bakış açısına dayanmaktadır. Bu düşünce yanıltıcıdır. Aslında çoğu bilim insanının daha bilimsel hipotez sayacağı görüşü ifade eden kadındır. Deneycilerin "deneyimi" sadece doğrudan duyusal deneyimle sınırlı değildir. Bilim insanları, olasılıkları hesaplarken ve daha genel çıkarımlarda bulunurken önceki deneyimlerinden yararlanırlar. Fıkrada bilim adamının karısının söylediğinin özü şudur: "Koyunların, en azından bize bakan yanlarının kırkıldığını görüyorum. Çiftçilerin genelde koyunların tek yanlarını kırkmadığını ve burada söz konusu çiftçi öyle yapmışsa bile bu kadar çok koyunun tepenin yamacındaki çayıra, hepsinin birden kırkılmış tarafının yola dönecek şekilde yayılma olasılığının çok düşük olduğunu önceki deneyimlerimden biliyorum. Bu nedenle gönül rahatlığıyla, 'Bu koyunlar tamamen kırkılmıştır,' diyebilirim."

Bu durumda fıkradaki bilim adamının fazla eğitimli dallamanın teki olduğunu varsayabiliriz. Aslında genel olarak, geçmiş deneyimlerinden çıkarım yapamayan kişinin boş kafalı veya daha kaba tabirle tam bir salak olduğunu kabul ederiz.

} 

Sanırım günün anlam ve önemini söylememe gerek yok. Televizyondaki tartışma programlarında her konunun bilim adına nasıl çarpıtıldığına mutlaka tanık oluyorsunuzdur. ;)